Je hebt een prachtige authentieke woning gevonden en de makelaar vertelt je dat het een monumentaal pand is. Maar wat betekent dat precies? Wat mag je wel en niet verbouwen, en wat zijn de voor- en nadelen van het kopen van zo'n monumentaal pand? In deze blog lees je er alles over.

Wanneer is een woning een monument?

Een woning is een rijksmonument als deze van algemeen belang is vanwege schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische waarde. De overheid bepaalt of een woning als rijksmonument wordt aangewezen.

Een gemeentelijk monument heeft cultuurhistorische, architectuurhistorische of stedenbouwkundige waarde op lokaal niveau. De gemeente bepaalt of een woning een gemeentelijk monument is. De regels voor het verbouwen van een rijksmonument zijn over het algemeen strenger dan voor een gemeentelijk monument.

Is mijn (toekomstige) woning een monument?

Een monumentale woning herken je vaak aan een schildje bij de voordeur. Alle rijksmonumenten staan vermeld in het Rijksmonumentenregister, waar je op adres kunt zoeken of jouw (toekomstige) woning een monument is. Ook op de eigendomsinformatie van het kadaster staat aangegeven of een woning een rijks- of gemeentelijk monument is.

Mag je een monument verbouwen?

Ja, je mag een monumentaal pand verbouwen, maar de mogelijkheden zijn beperkter dan bij een reguliere woning. Vooral de buitenkant van het pand is belangrijk. Het vooraanzicht mag je niet veranderen, dus zomaar een dakkapel plaatsen, uitbouwen of kunststof kozijnen installeren is niet toegestaan.

Aan de achterzijde van de woning mag je vaak wel wijzigingen aanbrengen, maar je hebt hiervoor een vergunning nodig. Wat je aan de binnenkant mag veranderen, hangt af van hoe origineel de woning van binnen is. Als de binnenkant al eerder volledig is verbouwd en er zijn geen originele details meer, mag je meestal zonder problemen verbouwen. Is de binnenkant nog origineel, dan heb je ook hiervoor een vergunning nodig. De regels voor rijksmonumenten zijn hierbij strenger dan voor gemeentelijke monumenten. Via deze website kun je controleren of je een vergunning nodig hebt en deze meteen aanvragen.

Voordelen van het kopen van een monument

• Unieke sfeer en uitstraling: Monumentale panden hebben een bijzondere charme en authentieke kenmerken.
• Historische waarde: Elke woning heeft zijn eigen verhaal en culturele betekenis.
• Ondersteuning en subsidies: De gemeente en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bieden advies en vaak ook financiële steun voor onderhoud en restauratie. Eventueel kun je de Monumentenwacht in je provincie inschakelen voor het laten uitvoeren van periodieke bouwkundige inspecties of het geven van onafhankelijk onderhoudsadvies.
• Vrijstelling van verduurzamingsregels: Vanwege de complexiteit van verduurzaming gelden minder strenge regels, zoals de vrijstelling van de verplichte warmtepomp vanaf 2026. Overigens heeft het nieuwe kabinet, gevormd door de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB, in mei 2024 een hoofdlijnenakkoord bereikt voor hun ‘programkabinet’ waarbij de partijen een streep willen zetten door de verplichting om vanaf 2026 cv-ketels te vervangen door warmtepompen.
• Monumenten-hypotheek: De Stichting Nationaal Restauratiefonds biedt een passende lening voor iedere monumenteigenaar, mits je jouw pand restaureert, verduurzaamt of een andere bestemming geeft.
• Belastingvoordeel: Daarnaast kun je voor rijksmonumenten ook bepaalde gemaakte kosten aftrekken via de inkomstenbelasting.

Nadelen van het kopen van een monument

• Onderhoudskosten: Het onderhouden van een monumentale woning vereist tijd, toewijding en extra kosten.
• Vergunningsplicht: Voor bijna alle aanpassingen, verbouwingen of restauraties heb je een omgevingsvergunning nodig.
• Langere procedures: Het vergunningstraject duurt vaak langer dan bij reguliere woningen.
• Specialistische zorg: Onderhoud vraagt om specialistische zorg en materialen, wat duurder kan uitvallen.
• Beschermd interieur: Niet alleen de buitenkant, maar ook het interieur kan beschermd zijn, wat beperkingen oplegt aan aanpassingen.
• Verduurzaming: Vanwege de regels is het lastiger om een monument goed te isoleren, wat kan leiden tot hogere stookkosten.

Monumenten in Rotterdam

Rotterdam telt meer dan 1.000 rijks- en gemeentelijke monumenten, evenals beeldbepalende panden en rijksbeschermde stadsgezichten. Een bekend voorbeeld is de Van Nellefabriek, die sinds 21 juni 2014 onderscheiden is als UNESCO-werelderfgoed. Wil je weten of je in een monument woont? Bekijk ze op deze overzichtelijke monumentenkaart van Rotterdam. Of zoek in het Monumentenregister van Rotterdam.
Lees meer over monumenten op de website van top010.nl, waar je foto's, gegevens over de bouwperiode, architect en een handige kaart van Rotterdam vindt die precies aangeeft waar het monument staat.

Hulp nodig?

Bij de aankoop van een monument is het verstandig om een aankoopmakelaar mee te nemen die goed bekend is met de omgeving. Een deskundige aankoopmakelaar kan je helpen bij het inschatten van de mogelijkheden, informatie opvragen bij diverse instanties, je wijzen op mogelijke risico's en je in contact brengen met specialisten die ervaring hebben met de keuring, het onderhoud en de verbouwing van monumenten.

Wonen in een monumentale woning betekent wonen in de geschiedenis, met veel historische kenmerken. Heb je hulp nodig bij het kopen van een monumentale woning? Neem dan contact met ons op.